نوجوانی و بلوغ یکی از موضوعات مهم در زندگی کودکان و والدین است. پویاترین دوره‌ی مسیر رشد بشر است که تقریبا دهه دوم زندگی را در بر می‌گیرد. نوجوانان طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت افراد ۱۰-۱۹ ساله هستند و بخش عظیمی از جمعیت هر جامعه را تشکیل می‌دهند. نوجوانی دوره‌ی انتقال از کودکی به بزرگسالی، دوران تغییر و تحول، تجلی و شکل‌گیری شخصیت و تولد دوباره انسان است.
از اوایل نوجوانی تغییرات بیولوژیکی بلوغ شروع می‌شود و فرد به مقایسه خود با دیگران می‌پردازد. نوجوانان علاقه به عضویت در گروه همسالان خود دارند، وارد روابط پر خطر شده و رفتارهایی فاقد ایمنی از آنها سر می‌زند. این به معنی رسیدن آنها به بلوغ است.
بلوغ مرحله‌ای از رشد است که با تغییرات و دگرگونی در خصوصیات جسمی، اجتماعی، رفتاری، جنسی و هیجانی در نوجوانان ظاهر می‌شود. فرایند بلوغ یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های زندگی هر فرد است.
نوجوانان در این دوره تمایلات متضاد دارند. نشانه‌های بلوغ جسمی و جنسی در دختران و پسران متفاوت است و هر کدام به شیوه‌ای علائم بلوغ را از خود بروز می‌دهند. تغییرات عاطفی، روانی، اجتماعی و رفتاری که در نوجوانان اتفاق می‌افتد نشانگر دوران بلوغ آن‌هاست.
مشکلات و راهکارهای ارائه شده برای نوجوانان
کودک در طول دوران نوجوانی و بلوغ خود دچار مشکلات زیادی از قبیل کشمکش بین استقلال و وابستگی، هویت فردی، چگونگی ارضای نیازهای جنسی، ترس از آینده، دغدغه‌ی اقتصادی، بهم ریختگی ارتباط با دیگران، اضطراب و همچنین تعارض بین خواسته‌های خود و دیگران می‌شوند. همچنین در این مرحله ترس‌هایی اعم از ترس از آینده، عدم موفقیت در امتحان، ترس از مرگ، ترس از شکست، ترس از مسخره شدن به خصوص ترس‌های جنسی همواره با نوجوان همراه است.
در مقابل راهکارهایی اعم از شناخت شخصیت نوجوان، آموزش، راهنمایی به جای دستور، برقراری روابط دوستانه، اعتمادسازی و پذیرش بی قید و شرط نوجوان می‌تواند موجب کاهش مشکلات نوجوانان در دوران بلوغ شود.
مذهب یکی دیگر از عواملی است که نوجوان با آن سروکار دارد و ایجاد شبهات مذهبی در این دوره آغاز می‌شود. همچنین نوجوان از بیان شک و تردید خودداری می‌کند. یکی از خطرات مهم مراجعه به افراد ناصالح برای برطرف کردن شک است و در نتیجه دچار انحراف و گاه لامذهبی می شود. همچنین نوجوان ممکن است به دلیل مارک‌ها و برچسب‌هایی که به او زده می شود دست از مذهب بکشد.
نوجوانان و والدین
ناهماهنگی میان والدین و فرزندان بزرگترین مشکل روابط انسان‌هاست. مشکل عمد‌ه ما این است که از مهارت‌های ارتباطی سالم بی بهره‌ایم. بیشترین اختلاف بین والدین و فرزندان در دوره نوجوانی پیش می‌آید. ورود به دوره نوجوانی علاوه بر خانواده، فرد را با مشکلات فراوانی دست به گریبان می‌کند. یکی از مشکلات نوجوانان و جوانان، روابط با والدین و همسالان خود است. نوع روابط والدین با فرزندان در افزایش عزت نفس آنان موثر است.
حال با توجه به این که بیش از ۱۰ میلیون جوان و نوجوان در کشور ما زندگی می‌کنند و نیروی محرکه و پویایی جامعه را این قشر تشکیل می‌دهند، باید نگرش‌ها، مشکلات، مسائل و خواسته‌های آنان را شناخت و زبان صحیح ارتباط با آنها را پیدا کرد. نوجوانان آینده‌سازان کشور هستند و رسیدگی به مشکلاتشان می‌تواند از وقوع حوادث ناگوار بعدی مانند ترک تحصیل، فرار از خانه، پیوستن به گروه‌های بزهکار و غیره برای پر کردن خلا عاطفی ممانعت نماید.
در طول زندگی یک فرد چند واقعه حائز اهمیت است که می‌توانند به عنوان نقطه عطف زندگی تلقی شوند. بلوغ یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. بسیاری از مشکلات جسمی و روحی که در دروان بزرگسالی ایجاد می‌شوند، ناشی از نارسایی‌ها و کمبودهای دوران نوجوانی است. برای پیشگیری از این مشکلات و تامین سلامت و آینده نوجوانان که مادران و پدران فردا هستند باید مشکلات و نیازهای این سن حیاتی و بحرانی را شناخت و خدمات ویژه‌ای برای نوجوانان در خانواده و جامعه تدارک دید. مشاوره‌های روانشناسی در این زمینه می‌تواند تاثیر به سزایی داشته باشد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر به بخش مشاوره کودکان و نوجوانان مراجعه کنید.
منابع
روانشناسی، مشاوره و خانواده و تحصیلی (دکتر مصطفی ناصری)
روانشناسی نوجوانان و جوانان (احمد احمدی)
بهداشت روانی (حمزه گنجی)
تاثیر آموزش بهداشت روانی بلوغ بر پرخاشگری و ترس (وحید عطایی مغانلو)
